Vandaag, zaterdag 15 maart, herdenken wij een groot leider, die op 9 maart jongstleden is heengegaan, een strijder en een beschermer van de inheemse gemeenschappen van Suriname: Thomas Sabajo, commandant van de Tucajana Amazone. Hij wijdde zijn leven aan het verdedigen van zijn volk tegen onderdrukking en onrecht. Zijn moed en vastberadenheid hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten in de geschiedenis van Suriname.
In de late jaren ’80, een periode waarin terreur en geweld het binnenland teisterden, stond Thomas Sabajo op samen met zijn medestrijders Henk Matui, Koen Wijngaarde, Mario Wijngaarde en Piko Sabajo. De criminele bende Jungle Commando bedreigde het voortbestaan van de inheemse dorpen met brandstichting, gijzeling, moord, verkrachting, roof en vernieling. Toen de regering van destijds een akkoord wilde sluiten met deze groep, middels het ‘Kourou akkoord’ waarbij zij macht over het binnenland zouden krijgen, was dat voor de inheemse strijders onaanvaardbaar.
Onder leiding van Thomas Sabajo werd de Tucajana Amazone opgericht, niet uit haat, maar uit noodzaak. Dit besluit werd genomen in overleg met de inheemse kapiteins en enkele tribale leiders. Op 31 augustus 1989 werd officieel de strijd begonnen.
Thomas Sabajo werd door 32 piays in Bigi Poika officieel tot commandant benoemd. Hij nam deze verantwoordelijkheid niet uit eigen ambitie, maar omdat de geestelijken hem aanwezen als de leider die zijn volk kon beschermen.
Dankzij de inspanningen van de Tucajana Amazone werd de terreur van het Jungle Commando gestopt en keerde de rust en veiligheid terug in het binnenland.
In de nasleep van de strijd erkende de regering hun rol en gaf hen de opdracht om de rechten en structuren van de inheemse gemeenschappen te versterken. Dit leidde tot de oprichting van de Organisatie van Inheemsen in Suriname (OIS) en later de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS).
Helaas zijn de beloften die uit het vredesakkoord voortkwamen niet nagekomen. De ex-strijders van Tucajana werden niet meegenomen in verdere besluitvorming, en de strijd voor grondenrechten blijft tot op de dag van vandaag onopgelost.
De politiek heeft verdeeldheid gezaaid waar eenheid had moeten blijven bestaan. Dit is niet waarvoor Thomas Sabajo vocht.
We roepen de organisaties die ontstaan zijn uit de strijd van de Tucajana Amazone, de eer aan zichzelf te houden en de terugkoppeling alsnog te doen om in verbinding samen verder te strijden.
De regering roepen wij op om de gemaakte afspraken alsnog na te komen.
Met het heengaan van Thomas Sabajo verliezen wij niet alleen een leider, maar een symbool van inheemse weerstand en rechtvaardigheid. Zijn strijd is echter niet ten einde. Wij, de inheemse bevolking van Suriname, moeten en zullen onze “Oorspronkelijke Rechten” blijven opeisen als enige rechtmatige eigenaren van Suriname en ons erfgoed beschermen tegen politieke manipulatie en machtsbelangen. Zijn nalatenschap is een herinnering aan de kracht en eenheid van de inheemse bevolking.
“Rust zacht, commandant, jouw volk zal de strijd voortzetten.”
Clifton Tjaaroeme
Namens en met zegen van de ex-strijders van alle regio’s van de Tucajana Amazone